این کتاب گرانقدر، قضاوتهای محیرالعقول و معجزگونه علی علیه السلام را روایت می کند. قضاوتهایی که آن چنان اعجاب برانگیز است که اینک پس از قرن ها، هنوز اندیشمندان و نوادر عالم از این درخشش های الهی، انگشت حیرت به دندان گرفته و در شگفتی فرو رفته اند. چنانکه رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «یا علی! انت أعلم هذه الامة و اقضاها بالحق»؛ یا علی! تو داناترین این امت و برترین آنان در قضاوت به حق می باشی.
این داوری ها و قضاوت های آن حضرت، که در این کتاب جمع آوری شده، کاملا ابتکاری و بی سابقه است، که در هر قضیه ای با پیگیری دقیق و عمیق ماجرا، و طرح و تدبیر نقشه هایی حیرت آور، و الهام گرفته از امدادهای غیبی، نیرنگ مکاران و جرائم مجرمین را کشف و شخص جانی را ناگزیر از اقرار نموده و حق را به صاحب حق رسانده و حدود الهی را بدون کم ترین اغماض و با قاطعیت تمام به اجراء درآورده و به قضاوت های سطحی و پوشالی اکتفا ننموده است.
اگر بر کرسی قضاوت بنشینیم، بین پیروان تورات (یهودیان) با تورات آنان، بین پیروان انجیل (مسیحیان) با انجیل آنان و بین پیروان قرآن (مسلمانان) با قرآن آنان قضاوت می‌کنم و این کتاب‌های آسمانی به سخن خواهند آمد که علی علیه‌السلامبر اساس ما قضاوت کرده است.
دوست و دشمن اعتراف کرده‌اند که او شایسته‌ترین فرد برای قضاوت بین مردم است. خلیفه دوم، عُمَر، بارها در مشکلات اعتراف کرد: اگر علی علیه‌السلام نبود، عُمَر هلاک می‌شد و علی علیه‌السلام اندوهش را برطرف ساخت.
در این کتاب تعدادی از داوریها و قضاوتهای حضرت علی علیه السلام آمده است. اصل کتاب به زبان عربی بوده که توسط حجت الاسلام محمد رضا سماک امانی ترجمه شده است.
فهرست مطالب کتاب
درباره مؤلف کتاب
مقدّمه
فصل اول: قضاوت هاى ویژه
فصل سوم: شیوه هاى کشف جرم
فصل چهارم: توبه از اقرار بهتر است
فصل پنجم: دشوار
فصل ششم: مردم آزارى
فصل هفتم: جرم و مجازات
فصل هشتم: پیچیده
فصل نهم: دو کیفر براى یک مجازات
فصل دهم: صد قضاوت
فصل یازدهم: پرسش هاى دشوار
فصل دوازدهم: پرسش هاى ادیان آسمانى
فصل سیزدهم: پرسش هاى عجیب
فصل چهاردهم: ادبیات
فصل پانزدهم: بصره، نزدیک آب و دور از آسمان
فصل شانزدهم: ریاضى
فصل هفدهم: آسمان و زمین
فصل هجدهم: تغذیه و بهداشت
فصل نوزدهم: نشانه ها
فصل بیستم: انسان هاى به هم چسبیده
فصل بیست و یکم: قرعه
فصل بیست و دوم: مفاهیم
فصل بیست و سوم: شبهه
فصل بیست و چهارم: کعبه
فصل بیست و پنجم: پزشکى قانونى
فصل بیست و ششم: قصاص چشم
فصل بیست و هفتم: فیزیک
فصل بیست و هشتم: راه فرار از قَسَم
فصل بیست و نهم: بهره هاى قرآنى
فصل سى ام: پاسخ هاى کوتاه
فصل سى ویکم: قاعده هاى فقهى
فصل سى ودوم: خسارت حیوان
فصل سى وسوم: حریم چاه و راه
فصل سى وچهارم: شرط بندى در غذاخوردن
فصل سى وپنجم: تنبیه
فصل سى وششم: استدلال به قرآن و سنّت نبوى
فصل سى وهفتم: استدلال به کتاب هاى آسمانى
فصل سى وهشتم: قبر پیامبران
فصل سى ونهم: تهمت زنا
فصل چهلم: وصیت
فصل چهل ویکم: تیزبینى
فصل چهل ودوم: فلسفه احکام
فصل چهل وسوم: قصاص
فصل چهل وپنجم: سیاست
فصل چهل وششم: فریب
فصل چهل وهفتم: غُلُوّ
فصل چهل وهشتم: تفاوت جنگ ها
فصل چهل ونهم: شگفتى ها
