کتاب استاد فقط معلم نیست؛ مربی هم هست مجموعه بیانات مقام معظم رهبری در جمع اساتید دانشگاه‌های سراسر کشور با موضوع نقش و جایگاه اساتید دانشگاه‌ها در تربیت نسل آینده کشور به همت عادل طاهری حاجی وند جمع‌آوری و تدوین شده است. نویسنده این کتاب با سعی و کوشش فراوان در سخنان رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای (مد ظله عالی) که در بین سال‌های 1381 تا 1398 که به طور مرتب، هر سال با اساتید دانشگاه های سراسر کشور دیدار داشتند و صحبت کرده اند به منظومه تفکر ایشان درباره استاد دانشگاه تراز انقلاب اسلامی دست یافتند و آن را در این کتاب منعکس کردند.
ابتکار نویسنده در کتاب استاد فقط معلم نسیت؛ مربی هم هست این است که با توجه به مجموعه سخنان مقام معظم رهبری سه نقش کلیدی از منظر معظم له برای استاد در نظر می گیرد و آنها را بیین می کند، که شامل معلم بودن، محقق بودن و مربی بودن است. با این بیان که استاد وقتی در جایگاه استادی قرار می گیرد دانشجو را علاوه بر علم آموزی و راهنمایی اش در امر پژوهش، باید نسبت به تربیت وی نیز اهتمام و دغدغه داشته باشد. از این رو اگر کسی که در مقام تدریس قرار می گیرد نسبت به تربیت اهتمام نداشته باشد یا احیانا انحراف فکری و … داشته باشد بی تردید دانشجویانی که از او قرار است بیاموزند بعید نیست که کشور را به تباهی و نابودی بکشانند. مثل آنچه که در زمان قبل از انقلاب در حال تحقق بود. ولی اگر استاد منشأ راهنمایی و خیر باشد دانشجویانی که زیر دست او تربیت می شوند کشور را به سوی عزت و سربلندی می‌کشانند.
لازم به ذکر است که این کتاب از دو بخش تشکیل شده است.
بخش اول جلوه استادی را به نمایش می گذارد و برای هر سه نقش وظایفی را تعیین می‌کند مثل تقویت هویت ایرانی اسلامی در بین دانشجویان، تزریق اعتقاد به «ما می توانیم» به دانشجویان، تعمیق ایمان و معنوی و تقویت روحیه امید و …
در بخش دوم چهل نکته از آداب استادی که برای رسیدن به استاد دانشگاه تراز انقلاب اسلامی را بیان می‌کند مثل به کار گرفتن علم، حس فروتنی، پالایش قصد و هدف و …
گزیده کتاب
گزیده1:
استاد در محیط دانشگاه یک نقش‌آفرینی منحصربه‌فردی دارد. گمان نشود که حالا این جوان‌ها هر کدام یک حرفی دارند، یک فکری دارند؛ نه، شما اثرگذارید در روح جوان، در دل جوان، در فکر جوان؛ او را وادار به فکر می‌کنید، وادار به حرکت می‌کنید؛ خیلی می‌توانید اثر بگذارید. نقش استاد دانشگاه و معلّمِ جوانان دانشجو، یک نقش کم‌نظیر و بی‌بدیلی است. اگر استاد احساس مسئولیّت داشته باشد، متعهّد باشد، مثبت‌اندیش باشد، امیدوار باشد، عزم و نیّت قاطع برای اقدام در کشور داشته باشد، این در دانشجو اثر می‌گذارد. اگر استاد معتقد به اصالت‌های میهنی خودش، اصالت‌های سرزمینی خودش باشد، معتقد به مبانی دینی خودش باشد، معتقد به مبانی انقلابی خودش باشد، در دانشجو اثر می‌گذارد. عکسش هم همین‌جور است؛ استادی که نگاهش به بیرون از مرزها است، هیچ اعتقادی به محدوده کشور و مفاهیم رایج کشور و مفاهیم معتبر هویّت قومی خودش ندارد و بی‌اعتنا است، طبعاً همان‌جور دانشجویی را تربیت می‌کند. این را ما در یک دوره‌ای مشاهده کردیم؛ حالا دیگر نمی‌خواهم وارد بحث بشوم؛ در یک دوره بسیار تلخی - در اوایل دوره پهلوی- این را در کشور دیدیم که چه‌جور اساتیدی، چه‌جور شاگردانی تربیت کردند، چه نسلی به وجود آمد که اگر انقلاب نمی‌شد، خدا می‌داند که آن نسلِ بکلّی تهیدست از همه اصالت‌ها –اصالت‌های دینی و وطنی و ملّی و همه‌چیز- و آنهایی که داشتند رو می‌آمدند، چه بر سر این کشور می‌آوردند. انقلاب واقعاً نجات داد کشور را، از این بُعد که آن تربیت‌شده‌ها، آن نسلی که در آن مجموعه و در آن دانشگاه و در آن محیط تربیت شده بودند، خدا می‌داند که چه می‌کردند با این کشور اگر می‌خواستند سرِ کار بیایند.
اگر ما می‌خواهیم که ایران بیست سال بعد ما ایرانی باشد که از لحاظ مادّی و معنوی برخوردار باشد، پیشرفته باشد، مقتدر باشد، باعزّت باشد، از لحاظ وضعیّت داخلی برخوردار از خیرات و مبرّات باشد -هم از خیرات و مبرّات مادّی، هم از خیرات و مبرّات معنوی؛ تدیّن که گفتیم یعنی خیرات و مبرّات معنوی- این احتیاج دارد به یک کارهایی، و عمده این کارها در دانشگاه‌ها است. علّت اینکه من روی دانشگاه و روی استاد و روی وزرای محترم دانشگاهی تکیه دارم و حسّاسیّت دارم این است. حالا یکی از این آقایان راجع به کارآمدی گفتند؛ خب، کارآمدی بر دوش کیست؟ همه زحمتی که ما داریم می‌کشیم برای همین است که این کارآمدی به وجود بیاید. کارآمدی را چه کسی (محقّق) می‌کند؟ آن انسان عالم، صبور، مجاهد فی‌سبیل‌الله، برای خدا کار بکن، که برای خودش کیسه ندوخته و کار را بلد است و وارد میدان می‌شود و شجاعانه انجام می‌دهد، کارآمدی کار او است. ما دنبال این هستیم. این کجا تربیت می‌شود؟ عمدتاً در دانشگاه‌ها. پس مسئله برمی‌گردد به دانشگاه؛ باید دانشگاه را آراسته به آن خصوصیّاتی کرد که کشور فردا، کشورِ بیست‌سال بعد و ایران بیست‌سال بعد به آن احتیاج دارد. مسئله دانشگاه این‌قدر مهم است.
