پس از طرح مبحث روحانیت که وظیفه احیاگری تفکر دین را دارند و مبحث اجتهاد که ابزار و قوه محرکه این احیاگری است، نوبت به شاخصه های احیاگری تفکر دینی می رسد که در کتاب احیای تفکر دینی و علل دین گریزی مطرح می شود. شهید مطهری خود به عنوان یک اصلاح گر و محیی دینی به انحرافات آموزه های دینی خیلی توجه می کردند، که در سراسر این سیر مطالعاتی قابل مشاهده است. به عنوان مثال اگر در کتاب اول بحث آزادی، هجرت، جهاد و برده داری را مطرح کرده اند برداشت های غلطی که از این مفاهیم وجود داشته را اصلاح کرده و به احیای این ارزش های اسلامی پرداخته اند و در سایر کتاب ها هم به همین منوال عمل کرده اند.
در این کتاب از اهم مواردی که شهید مطهری به عنوان مردگی تفکر مسلمانان امروزی ذکر می کنند تفکر مسلمین درمورد نقش عمل در سعادت انسان است.
اهمیت بحث در اینجاست که اگر احیاگری تفکر دینی انجام نگیرد و انحرافات و سوءبرداشتها از دین ادامه پیدا کند افراد احساس می کنند که با این مفاهیم دینی نمی توانند ارتباط برقرار کنند و به سعادت برسند، لذا از دین گریزان می شوند، استاد شهید در همین راستا به نقش کلیسا در گریز مسیحیان از دین پرداختند و سایر عوامل دین گریزی را که عبارت از نارسایی مفاهیم فلسفی، نارسایی مفاهیم اجتماعی، اظهارنظر افراد غیرمتخصص، محیط نامساعد و تسخیر سنگر پرخاشگری است ذکر کرده اند.
این کتاب شامل 8 درس به عناوین زیر می باشد:
درس1: احیای فکر دینی
درس2: اقبال و احیای فکر دینی
درس3: تفکر مسلمین پیرامون تاثیر عمل در سعادت انسان
درس4: تفکر زنده و تفک مرده
درس5: مادیگری در ایران
درس6: علل گرایش به مادیگری
درس7: سایر علل گرایشش به مادیگری
درس8: سنگر قهرمانی و پرخاشگری
